આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજેન્સ કૃત્રિમ બુદ્ધિ માનવજાત માટે - આશીર્વાદ કે અભિશાપ

 આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજેન્સ કૃત્રિમ બુદ્ધિ માનવજાત માટે - આશીર્વાદ કે અભિશાપ

બુદ્ધિ , મન અને આત્મા એ વિષય પર શ્રીમદ્ ભગવદ્ ગીતામાં વિસ્તૃત ચર્ચા થઈ છે . બુદ્ધિના કારણે જ માનવી અન્ય પ્રાણીઓથી જુદો પડે છે . બુદ્ધિ એ ઈશ્વરની માનવજાતને શ્રેષ્ઠ ભેટ છે પરંતુ માનવીએ તેનો વિકાસ અને

વિનાશ એમ બેય બાબતો માટે ઉપયોગ કર્યો છે . પરંતુ માનવીએ હવે એક કદમ આગળ જઈને માનવ બુદ્ધિની સ્પર્ધા કરે તેવી કૃત્રિમ બુદ્ધિનો આવિષ્કાર કર્યો છે જેને અંગ્રેજીમાં ‘ આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજેન્સ ' કહે છે . ‘ આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજેન્સ ' વિષય પર સુપરહિટ ફિલ્મો પણ બની છે . આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજેન્સ પણ વિજ્ઞાનની બીજા શોધોની જેમ માનવજાત માટે આશીર્વાદ અને વિનાશનું કારણ પણ બની શકે છે . ઘણાં વર્ષો પહેલાં એક કાલ્પનિક કથા આધારિત ફિલ્મમાં એક વિજ્ઞાનીએ ‘ ફૅકેન્સ્ટાઈન ’ નામના કૃત્રિમ માનવીનું સર્જન કર્યું હતું , જેનું કામ હતું બીજા

લોકોની હત્યા કરવી . એ ફેંકેન્સ્ટાઈન સહુથી પહેલાં તેના સર્જક વિજ્ઞાનીની જ હત્યા કરી નાંખે છે . ૨૦૧૨ માં ગૂગલે ડ્રાઈવર વગરની મોટરકાર રજૂ કરી હતી . જ્યારે આ પ્રકારની કારનો લોકો ઉપયોગ કરતા થશે ત્યારે જ તેની સફળતાને યશ મળશે . આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ બીજી અનેક બાબતોમાં વરદાન સાબિત થઈ શકે તેમ છે . કોઈ કારણસર અપંગ બની ગયેલી વ્યક્તિ આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ આધારિત સાઈબોર્ડે ટેક્નોલોજીની કૃત્રિમ અંગ ધારણ કરી શકશે . આ કૃત્રિમ અંગ પ્રાકૃતિક અંગની જેમ મગજમાંથી નીકળતાં સિગ્નલ ઝીલી કામ કરશે . આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ મોસમ અને તેમાં આવી રહેલા પરિવર્તનને જાણવા થઈ રહ્યો છે . એ જ રીતે વોશિંગ્ટન સ્ટેટ મદદથી યુનિવર્સિટીના કમ્પ્યૂટર નિષ્ણાત મેથ્યુ ટેલરના મત અનુસાર હવે ટૂંક સમયમાં ‘ હોમ્સ ’ નામનો રોબોટ વૃદ્ધો માટે ખૂબ મદદરૂપ સાબિત થશે . ૨૦૧૫ માં જાપાનમાં ‘ પેપર ’ નામનો રોબોટ પહેલી વાર વેચવામાં આવ્યો . તેના ૧૦૦ યુનિટ ફટાફટ વેચાઈ ગયા . આ રોબોટ તમને જોતા જ તમારો મૂડ પારખી જાય છે અને તમારી ઉદાસીનતાને ખુશીમાં બદલવા કોશિશ પણ કરે છે . ઈન્ટેલિજન્સની શરૂઆત આમ તો ૫૦ ના દાયકાથી શરૂ થઈ હતી . જ્યારે પહેલી જ વાર કમ્પ્યૂટર સિસ્ટમ એટલે કે રોબોટિક સિસ્ટમ તૈયાર કરવામાં આવી હતી . આર્ટિફિશિયલ

આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સવાળી સિસ્ટમ દ્વારા ૧૯૯૭ માં શતરંજના મહાન ખેલાડી ગેરી કાસ્પારોવને હરાવવામાં આવ્યો હતો . એ વખતથી જ આ વિષય પર વિશ્વભરમાં ચર્ચા શરૂ થઈ . તે પછીનાં ૨૦ વર્ષ બાદ આજની આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ વધુ સ્માર્ટ અને વધુ સમજદાર થઈ ચૂકી છે . વિમાનમાં ઓટો પાઇલટ સિસ્ટમ છે તે આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ છે . વિમાનના ઉતરાણ વખતે પણ ઘણુબધું કમ્પ્યુટર પર નિર્ભર છે . આમ છતાં આર્ટિંફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ હજુ સંપૂર્ણ નથી . કટોકટીના સમયમાં તે નિષ્ફળ પણ નીવડે છે . આમ છતાં ૧૦૦ વર્ષ બાદની દુનિયા એકદમ અલગ હશે . તમારી ચારે તરફ રોબોટ જ રોબોટ હશે . આજે પણ તમારા સ્માર્ટ ફોન પર ગૂગલને તમે કાંઈ પૂછો તો તેનો જવાબ તે બોલીને આપે છે . આવનારા સમયમાં દરેક વ્યક્તિના ઘરમાં રોબોટ હશે . તે તમારા ઘરની સાફસૂફી નહીં પરંતુ તમને સલાહ આપવાનું કામ પણ કરશે . ખોટાં પગલાં લેતાં રોકશે . આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ અનેક આશાઓ પણ જન્માવી છે અને અનેક આશંકાઓ પણ . કોઈ વાર તમારા ઘરમાં કોઈ વિરોધી ખોટો રોબોટ પ્લાન્ટ કરે કે જેને તમે તમારો મિત્ર માનતા હોય તે તમારી જાસૂસી પણ કરી શકે છે . તમારા હલનચલનની અને અંગત માહિતી તમારા દુશ્મનન પહોંચાડી શકે છે . એક વાર ફેસબુકે તેની કહેવાત આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ સિસ્ટ બંધ કરવી પડી હતી , કારણ કે વાત તેન

હાથમાં રહી નહોતી . આ આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ ઉપકરણે પોતાની જ એક ભાષા વિકસાવી લીધી હતી . જેમાં કોઈ માનવીય સહયોગ જ નહોતો . ટેસ્લાના સીઈઓ એલન મસ્ક , બિલ ગેટ્સ તથા એપલના કો - ફાઉન્ડર સ્ટીવ વૉજિનયાકે આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ ટેક્નોલોજી અંગે ઊંડી ચિંતા વ્યક્ત કરી છે . સહુથી મોટી ચિંતા બેરોજગારી અંગેની હશે . માનવીનું સ્થાન રોબોટ્સ લેશે તો અબજો લોકો નોકરી ગુમાવશે . દા.ત. ડ્રાઈવર વગરની ટેક્સીઓ બજારમાં આવી જાય તો વિશ્વમાં કેટલા ટેક્સી ડ્રાઈવરો રોજી ગુમાવે ? મોટરકારોના ઉત્પાદન પ્લાન્ટ્સમાં પણ હવે માણસો ઓછા અને રોબોટિક હેન્ડ્સ વધુ કામ કરે છે . એક સમય એવો આવશે કે વિશ્વનાં સચિવાલયોમાંથી ૯૦ ટકા લોકો રોબોટ્સના કારણે નોકરી ગુમાવશે . અલબત્ત , ફાયદો એ હશે કે રોબોટ્સ લાંચ નહીં લે સિવાય કે કોઈ લાંચ પણ લે તેવો રોબોટ બનાવે .  ભવિષ્યમાં રોબોટનો ઉપયોગ વધશે તો સામાજિક વ્યવસ્થા છિન્નભિન્ન થઈ જશે . હા , કેટલાક સમયથી મોટરકારોના ઉત્પાદનનાં કારખાનાં તથા સ્ટીલનાં કારખાનામાં રોબોટનો ઉપયોગ વધ્યો. સરહદો પર તથા બીલા દુર્ગમ પહાડો પર દુશ્મન પર નજર રાખવા રોબોટ્સનો ઉપયોગ શરૂ થયો છે . હવે તો રોબોટ આર્મી પણ બનાવવામાં આવ્યું છે . આવનારા દિવસોમાં આતંકવાદી વિરુદ્ધ પણ કેટલાંક ઓપરેશન્સ અને સર્જિકલ સ્ટ્રાઈક્સ માટે પણ રોબોટ્સનો ઉપયોગ થશે .  આ કલ્પનાની પૂર્તિ એ વાત પરથી થાય છે કે કેટલાક સમય પહેલાં અમેરિકાના વોશિંગ્ટન શહેરમાં ડ્યૂટી પર હાજર એક રોબોકોમ ( યાંત્રિક પોલીસ ) એ પાણીમાં ભૂસકો મારી આત્મહત્યા કરી લીધી હતી , કારણ કે તેની બધી જ સિસ્ટમ ખરાબ થઈ ચૂકી હતી . પરાકાષ્ઠા તો એ વાતની હતી કે આ યંત્રમાનવ - રોબોકોપના મોતથી દુઃખી પોલીસ સ્ટાફે તેમની ઓફિસમાં એક શ્રદ્ધાંજલિ સભા રાખી હતી .